(Το παρακάτω είναι απόσπασμα από τις εισαγωγικές σελίδες του λεξικού)
Τι είναι και τι δεν είναι αυτό το λεξικό
Πριν απ’ όλα, θέλω να εξηγήσω τι εννοώ βάζοντας σα 2ο υπότιτλο, "εγχειρίδιο ερμηνείας και υποστήριξης του αστικού λαϊκού τραγουδιού". Εχθρικές κρίσεις γιά το «ρεμπέτικο» δε γράφονται πιά. Ο «εχθρός» νικήθηκε . Αντίθετα,γράφονται ύμνοι από τους υποστηρικτές του. Το λεξικό αυτό δεν είναι υμνητικό. Προσπαθεί, όσο είναι αυτό δυνατό, να είναι αντικειμενικό. Με τη λέξη «υποστήριξη» εννοώ, ανάλυση και, στο βαθμό που το κατάφερα, εξήγηση των πολλών «γιατί».
Το λεξικό αυτό δε καμώνεται πως είναι ένα «επιστημονικό» πόνημα, αν και θα ήταν ενδιαφέρον να οριστεί κάποτε, με ακρίβεια, τι είναι « επιστημονικό» και τι όχι. Ακόμα, αν κάτι που θεωρείται «επιστημονικό» έχει αυταπόδεικτη αξία. Όπως και νά’ναι, το λεξικό αυτό είναι μιά ερασιτεχνική (εν μέρει) εργασία της καρδιάς και του ελεγχόμενου συναισθήματος. Πέρα απ’ το αν ο λεξικογράφος είναι πανεπιστημιακός ή όχι, πέρα απ’ το αν είχε στη διάθεσή του επιτελείο συνεργατών ή όχι, από το αν συμφωνεί ο τάδε ή ο δείνα με την εξήγηση και ανάλυση σημαντικών λέξεων, είναι ένα εγχείρημα συλλογής και υπερκάλυψης των λιγοστών, διάσπαρτων γλωσσαριών και γραφικών λεξικών με θέμα τη λαϊκή γλώσσα. Πιό συγκεκριμένα, δεν είναι ένα γαργαλιστικό γλωσσάρι της αργκό. Τα λήμματά του ανα- σύρθηκαν από τους στίχους ενός δείγματος που υπερβαίνει τα 10.000 τραγούδια που αφορούν την περίοδο 1900-1960. Ξανοίγεται ακόμα, λίγο πίσω από το 1900 και λίγο μετά το 1960. Στη δεύτερη περίπτωση, γι αυτούς τους συνθέτες / στιχουργούς που χρησιμοποίησαν παλιότερους στίχους τους, ή γράψαν καινούριους, χρησιμοποιώντας εκφράσεις και λέξεις του παρελθόντος.
Επειδή ο κύριος σκοπός του λεξικού είναι να μεταφραστεί στα αγγλικά, άρα να απευθυνθεί σε ένα κοινό που δε γνωρίζει τον πλούτο και την ευελιξία των εκφράσεων της λαϊκής γλώσσας, προέκυψε η ανάγκη να περιληφθούν και εξηγηθούν και λέξεις που είναι γνωστές στην Ελλάδα.
Όταν έχει πλεύσει κανείς γιά πολλά χρόνια μέσα στη θάλασσα του ρεμπ. και δεν έχει «πνιγεί» ή «κολλήσει» στο βυθό του, περνάει από διάφορα στάδια, σαν : τον αρχικό τυφλό έρωτα, την τριβή και την εμβάθυνση στο υλικό,τη δημιουργία ερωτηματικών, επανατοποθετήσεων, επανακάμψεων και επαναφορών στον αρχικό έρωτα και τελικά, την εδραιωμένη, ώριμη αγάπη απέναντι σ’ αυτό, που δε πρέπει να σημαίνει ακλόνητη πίστη σε αμετακίνητα συμπεράσματα.
Εν αναμονή του τελικού corpus των τραγουδιών, το λεξικό αυτό θέλει να πιστεύει ότι αποτελεί προσπάθεια γιά ένα βήμα μπροστά. Ο μεγαλύτερος στόχος του είναι, να προεκτείνει την έρευνα του ρεμπ. και να δημιουργήσει διαύλους που να το ενώνουν με τη σημερινή κοινωνία και τους σημερινούς προβληματισμούς.
Το λεξικό στέκεται, βασικά, έξω από διαμάχες και συζητήσεις για το από πού προέρχεται ετυμολογικά πχ. η λέξη ρεμπέτης, ρεμπέτικο, ποιά είναι τα καθεαυτού ρεμπέτικα κλπ. Χρησιμοποιεί τον όρο «ρεμπέτικα», γιά λόγους συντομίας, και την ένδειξη ρεμπ+μικρ. Εστιάζει σε άλλες λέξεις – κλειδιά. Εξηγούνται οι λέξεις της αργκό, της πιάτσας, ή ταράφας, ή τουμπεκί, ή του σιναφιού, ή συνθηματικής, ή αμυντικής γλώσσας, όρο που πρότεινε ο Ηλίας Πετρόπουλος και τον χρησιμοποιώ κι εγώ. ΄Ενα λεξικό όμως, ορίζει τι σημαίνουν οι λέξεις και δίνει ορισμούς. Είμαι αναγκασμένος να το κάνω, εφόσον μπήκα σ’ αυτό το έργο. Ταυτόχρονα, επειδή το λεξικό αναφέρεται, κυρίως, σε ανθρώπινα συναισθήματα και λιγότερο σε περιγραφές πραγμάτων, στέκομαι αυτοκριτικός, κριτικός και καχύποπτος απέναντι στους ορισμούς, τουλάχιστο σ’ ότι αφορά σε κάποιες επίμαχες λέξεις, όπως οι παραπάνω.
Ένας ορισμός δε πρέπει να είναι μιά περιγραφή που κλείνεται σ’ ένα αποστειρωμένο δοχείο και έχει αέναη χρήση («Την αλήθεια πρέπει κανείς να την εγκαταλείπει όταν νομίζει ότι τη βρήκε» – L. Bunuel). Έχουν γίνει – και γίνονται- προσπάθειες να δοθεί ορισμός, να διευκρινιστούν οι λέξεις «ρεμπέτης», «ρεμπέτικο», «μάγκας». Μέχρι ένα σημείο είναι λογικό και αναγκαίο. Από ένα σημείο και πέρα όμως, καταντάει κωμικό. Ανάμεσα στους «ρεμπέτες» υπήρχαν διαφόρων λογιών άνθρωποι που συμμετείχαν σε ένα «τρόπο ζωής» μέχρι εκεί
πού ήθελαν, που άντεχαν, που παραδέχονταν. Επιπλέον, υπάρχει η τάση να μπαίνουν σε ένα σακί, περιγράφοντες και περιγραφόμενοι. Οι στιχουργοί και συνθέτες δηλαδή, μαζί με τους ανθρώπους που παρατήρησαν και περίγραψαν. Γιά να γίνω σαφέστερος παίρνω σα παράδειγμα, έναν άνθρωπο από τον κόσμο των συνθετών/στιχουργών, τον Βαγγέλη Παπάζογλου, πάντα σε σχέση με ότι γνωρίζουμε γι αυτό τον άνθρωπο. Ήταν ένας ταλαντούχος, ιδιαίτερος, πεισματάρης, με αρχές που δε τις παρέβαινε, παντρεμένος, αγαπούσε τη γυναίκα του.
Ας βάλουμε το ερώτημα τώρα :
Ήταν ρεμπέτης ; Ναι, σαφώς, ήταν.
Ήταν μάγκας ; Ναι, σαφώς, ήταν.
Έγραφε ρεμπέτικα τραγούδια ; Ναι, σαφώς.
Εμπίπτει η περίπτωσή του στα επιδερμικά χαρακτηριστικά που δίνονται για τους ρεμπέτες και τους μάγκες (γλεντζέδες, μποέμηδες, γυναικάδες, μπεκρήδες, μπερμπάντες, χασικλήδες, μαχαιροβγάλτες κλπ., κλπ.; Σαφώς, όχι.
Το θέμα του «ρεμπέτικου» είναι ένα ανοιχτό και ρέον θέμα. Η μέθοδος του εγκλωβισμού του σ’ ένα αποστειρωμένο δοχείο και τα απελπισμένα, τετράγωνα συμπεράσματα, αποδεικνύουν έλλειψη γνώσης, αισθαντικότητας και ουσιαστικής επαφής με το υλικό.
Ο θάνατός του ρεμπ. ήταν, εν μέρει, φυσιολογικός και είχε πολλές αιτίες. Κανείς δε ξέρει βέβαια πως θα εξελίσσονταν αν δεν στραγγαλιζόταν το μικρασιάτικο τραγούδι. Ίσως η σημαντικότερη να ήταν η γενική κούραση από τα τραύματα του πολέμου και του εμφύλιου και η ψυχολογική ανάγκη γιά «δραστικές» πολιτιστικές αλλαγές, κάτι που χαρα- κτηρίζει τις ανθρώπινες κοινωνίες μετά από πολεμικές περιπέτειες. Στην περίπτωσή μας οι αλλαγές ήταν, ως συνήθως, επίπλαστες και συνέβηκαν, εν μέρει, εν αγνοία πάλι, ως συνήθως, του κράτους και όλων των άλλων δυνάμεων της συντήρησης. Ήταν ένα είδος «επανάστασης των νέων ενάντια... στην κατεστημένη θλίψη» (Ζάχος, Η πιάτσα -Το πάρτυ, σελ. 253, εκδ. ΚΑΚΤΟΣ).
Οι ενδιαφερόμενοι/ες που θέλουν να δουν τι σήμαινε «δυτικοποίηση», «μοντερνισμός», προσπάθεια λήθης του παρελθόντος, ένα αισιόδοξο μέλλον κλπ., κλπ., μπορούν να «απολαύσουν» το φιλμ «Αυτό το κάτι άλλο!» (1963), με την Άννα Φόνσου, το Γιώργο Πάντζα και τον Λάμπρο Κωνσταντάρα, σε σκηνοθεσία, Γρηγ. Γρηγορίου. Μέσα σε μιά αποθέωση τραγικά ερασιτεχνικών χορογραφιών, κακόγουστων «μοντέρνων» ντεκόρ, παρακμιακό ρομαντισμό και κάκιστη ηθοποιία, διαφαίνεται πεντακάθαρα το μοντέλο της «καινούριας Ελλάδας που οδήγησε, με τα χρόνια, στο σημερινό πολιτιστικό τέλμα...
Το λεξικό αυτό δεν είναι μιά ακόμα ελεγεία πάνω στα «ερείπια» του «ρεμπ». Ίσως όμως είναι μιά ελεγεία γιά το ότι δε το συνέχισαν οι «σκυταλοδρόμοι», όπως κάναν οι μουσικοσυνθέτες της jazz, του tango, flamenco, fado...
lördag 6 september 2008
Το "Λεξικό του Ρεμπέτικου" είναι αδιάφορο σε...
Γιά ποιά σημεία ΔΕΝ ενδιαφέρεται αυτό το λεξικό
* γιά το τι ακριβώς είναι ο υπόκοσμος,
* γιά το ποιές σχέσεις (άμεσες, έμμεσες, με το ένα ή με μισό ποδάρι) είχαν τα γνωστά ονόματα με τον«υπόκοσμο»,
* γιά την καταγωγή των λέξεων ρεμπέτικα, ρεμπέτης, και το τι ακριβώς σημαίνουν, μη πιστεύοντας ότι υπάρχει μιά τελική απάντηση,
* γιά το ποιοί φούμαραν, ψιλοφούμαραν, ή μύριζαν το χασίσι,
* γιά το αν το χασίσι είναι καλό ή κακό,
* γιά το τι πίστευε και πιστεύει η «καθεστηκυία» τάξη γιά τα ρεμπ.+μικρ, τον υπόκοσμο, τα ναρκωτικά και μιά σειρά από λέξεις όπως, « αλανιάρης » (βλ.λ.), «αλήτης» (βλ.λ.), "μάγκας" (βλ.λ.), «ρεμπέτης» (βλ.λ.) κτρ. (γιά τις λέξεις αυτές υπάρχει , βέβαια, ανάλυση),
* γιά τις πατροναρισμένες απόψεις της έννοιας «λαός», σα μιά «μάζα» με «αγνά αισθήματα», «αφελή», «αγαθή, καλόπιστη και καλοπροαίρετη» που πρέπει να καθοδηγηθεί και να ποδηγετηθεί,
* γιά τους χαρακτηρισμούς «εξευγενισμός», «αποστιγματισμός», δημόσια εικόνα», "υποκοινωνικές εκδηλώσεις», «ευταξία», «αποκάθαρση», «νοικοκυραίοι», «τεμπέλης», "ανεπρόκοπος», «περιθωριακός», άσχετα απο ποιούς χρησιμοποιούνται,
* γιά εύκολα συμπεράσματα που εξάγονται μόνο από τις πληροφορίες που δίνουν οι στίχοι των τραγουδιών (βλ. κεφ. Μπορούμε να εμπιστευόμαστε τους στίχους ; )
* γιά την «αναδίπλωση», «αποκαθαροποίηση», «στρογγύλεμα προς απάλειψη αιχμών» κλπ. των ανθρώπων του ρεμπέτικου που μίλησαν γιά την παλιότερη ζωή τους. (Παίρνω υπόψη μου όμως, με τις αναγκαίες επιφυλάξεις, τις πληροφορίες τους),
* γιά τη ζήλεια και κακία, λόγω ανταγωνισμού, των τότε συνθετών «ελαφράς» μουσικής,
* για τις, από οποιαδήποτε κατεύθυνση, προσπάθειες «απαγγίστρωσης» των μουσικών ήχων
και λέξεων από ανατολικοτούρκικες επήρρειες και προσπάθειες να αγνοηθεί η Οθωμανική
κατοχή, ώστε να φτάσουμε, αβρόχοις ποσί στο Βυζάντιο και να το δούμε σαν ελληνικό και,
γιά όλες τις προσπάθειες να δούμε την Ελλάδα σα μητέρα και γεννέτειρα παντός σημαντικού, υψηλού και ωραίου εν τω πλανήτη,
* γιά το χιλιοδημοσιευμένο σχόλιο του Γιάννη Τσαρούχη, « ο Τσιτσάνης μας θυμίζει πως έχουμε πολιτισμό »,
* γιά τη μυθοποίηση και αγιοποίηση προσώπων
Πίσω από τις δοξασίες μας, τις σκέψεις, τον τρόπο που εκτελούμε διάφορες πράξεις, κρύβεται το παρελθόν του ανθρώπινου γένους που, με μυστικό τρόπο, υπαγορεύει. Ο κόσμος του Ομήρου είναι, ακόμα, πολύ κοντά μας, χρονικά. Η χριστιανική θρησκευτική ιδεολογία, άσχετα αν την ασπαζόμαστε ή όχι, ρυθμίζει μεγάλο μέρος των σκέψεών μας και αυτού που είμαστε.
Δανείζομαι και παραφράζω τρία αποσπάσματα από τον J.K. Campbell που έζησε κοντά στους Σαρακατσάνους, στο Ζαγόρι, και έγραψε στα αγγλικά μιά μελέτη γιά τις δομές και τις ηθικές αξίες τους. Το βιβλίο του έχει τίτλο, “Honour, Family, and Patronage” (OXFORD UNIVERSITY PRESS, 1964). Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου και σκοπό έχουν να βοηθήσουν τον αναγνώστη/τρια να συγκρίνει με αυτά που ξεπηδάνε μέσα από τους στίχους των τραγουδιών που εξετάζει το παρόν λεξικό.
Τα πρόβατα είναι ζώα του Θεού και οι βοσκοί τους, πλασμένοι καθ’ ομοίωσή Του, είναι, κατά βάση, ευγενή πλάσματα. Οι γυναίκες, με τον αισθησιασμό που χαρακτηρίζει τη φύση τυς, μοιάζουν, μοιάζουν να έχουν σχέση με το Διάβολο...Οι γυναίκες δεν αποτελούν, βέβαια, δημιουργήματα του Σατανά, αλλά η φύση της σεξουαλικότητάς τους που, σε μόνιμη βάση, απειλεί την τιμή του άνδρα τις κάνει, ηθελημένα ή αθέλητα, πράκτορές του...
Ακόμα, το λεξικό αυτό δε συντάσσεται με υπεραπλουστευμένες απόψεις του είδους ότι, τα τραγούδια αυτά εικονογραφούν ανθρώπους που «βάζουν στο περιθώριο τις επίσημες αρχές της κοινωνίας του χρήματος» ή ότι, «οι ρεμπέτες δεν ενδιαφέρονταν γιά λεφτά» κοκ. Σαφώς, υπάρχει πληθώρα τέτοιων στίχων αλλά, άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονται γιά λεφτά δεν υπάρχουν. Υπάρχουν άνθρωποι που δε θέλουν, γιά διάφορους λόγους, να πληρώσουν το τί- μημα των χρημάτων, γιατί τα λεφτά «κοστίζουν» πολύ ακριβά. Ακόμα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα ρεμπ+μικρ. αναφέρονται, συνηθέστατα. σε νεανικές ηλικίες. Οι νέοι άνθρωποι, όσο διαρκεί η νεότητα, μπορούν να χαρακτηρίζονται από μιά αδιαφορία απέναντι στα χρήματα, βάζοντας άλλες προτεραιότητες μέσα στη μέθη των νιάτων. Άνθρωποι τώρα, που δε μπορούν, λόγω αντικειμενικών συνθηκών, ν’ αποκτήσουν χρήματα και γιά να μη τρελαθούν, το ρίχνουν στην «απέξω τσέπη» (βλ.λ.), υπάρχουν άφθονοι. Αυτούς τους τύπους εικονογραφούν αυτά τα τραγούδια και οι συνθέτες και στιχουργοί λειτούργησαν σαν ηθικά δεκανίκια. Στίχοι σαν τους: “τα λεφτά μη σε σκοτίζουν, κάνε τα γυαλιά - καρφιά “, ”αμάν, οι ψαράδες είναι όλοι χουβαρντάδες, τρώνε, πίνουν και γλεντάνε, τα λεφτά δε τα ψηφάνε “ (οι ψαράδες – της ψαραγοράς - δεν είχαν, άλλωστε, οικονομικό πρόβλημα), “Δε θέλω πλούτη και καλά, μ’ αρέσ’ η φτώχεια κι εργατιά “,“το χρήμα δε το λογαριάζω, τα δυό σου μάτια σαν κοιτάζω“, “χρήμα δε θέλω, το μισώ, μόνο τ’ αγνά σου κάλη“ κλπ., είναι λεβέντικοι μεν, περιωρισμένης χρονικής διάρκειας δε. Ξέρουμε επίσης τι αμείλικτος πόλεμος γινόταν ανάμεσα στους επώνυμους που φτιάχναν’ ή τραγουδούσαν όλ’ αυτά τα τραγούδια, γιά το ποιός θα έτρωγε όλη, ή το μεγαλύτερο κομάτι της πίτας...
Ίσως, η παραπάνω πολυλογία μου να μη χρειαζόταν και να αρκούσε το αποτρεπτικό "όξω φτώχεια» που αμολούσαν οι τραγουδιστές/τριες
Πολλά απ’ τα παραπάνω όμως είναι σημαντικά κομμάτια της έρευνας και έργο αυτών που δουλεύουν γι αυτήν. Το λεξικό αυτό, απλά, ακολουθεί άλλο δρόμο.
Πήρα υπόψη μου τα παρακάτω :
α. κάθε είδους δημοσιεύσεις γύρω από το θέμα του ρεμπέτικου,
β. τους στίχους από ένα δείγμα άνω των 10.000 τραγουδιών,
γ. προσωπική πείρα και, μιά σειρά από βασικές θέσεις, μερικές από τις οποίες είναι, συνοπτικά, οι εξής :
* ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπινων συμπεριφορών υπαγορεύονται από ασυνείδητους φυσικούς μηχανισμούς που έχουν να κάνουν με την αναπαραγωγή της ζωής. Η ανθρώπινη επιθυμία της αποστασιοποίησης από την τυφλή αναπαραγωγή, οδήγησε στην απελευθέρωση του πνεύματος και τη δημιουργία των πολιτιστικών επιτεύξεων. Αυτό δε σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπόρεσε να ελέγξει και τον πυρήνα του εσωτερικού του προγραμματισμού. Έχει τεθεί συχνά και στην έρευνα για το «ρεμπέτικο« το θέμα της διχοτομίας μεταξύ θηλυκού – αρσενικού που, βέβαια και υπήρχε, όπως υπάρχει και σήμερα, σ’ ΄όλες τις εκδηλώσεις των ανθρώπων. Το σύνολο των γυναικείων συμπεριφορών («καμώματα», «σκέρτσα», «νάζια», «μπαμπεσιές» κλπ.), είναι υπαγορευμένα από την ασυνείδητη, προγραμματισμένη τάση του θηλυκού να επιλέξει το σωστό αρσενικό γιά να τεκνοποιήσει. Αν το δούμε έτσι, όλα σχεδόν τα
ουσιαστικά και επίθετα που καταχωρούνται στις γυναίκες με αρνητική χροιά,
απομυθοποιούνται και παίρνουν την πραγματική τους μορφή που είναι, η στρατηγική επιλογής γιά την αναπαραγωγή
* ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο, αν ο ίδιος δεν αποφασίσει να απομακρυνθεί από τα εγκόσμια,
* η απόρριψη, η υποτίμηση, η κακεντρέχεια, η αδιαφορία και το κυνήγημα κάποιας δραστηριότητάς του,δημιουργούν μιά σειρά από αρνητικές αντιδράσεις, δυναμικές ή αυτοαταστροφικές, στην προσπάθεια ολικής ή μερικής ένταξης που, είτε μας αρέσει, είτε όχι, είναι βαθύτερος πόθος όλων των ανθρώπων και αναπόφευκτη, αργά ή γρήγορα ...
* γιά το τι ακριβώς είναι ο υπόκοσμος,
* γιά το ποιές σχέσεις (άμεσες, έμμεσες, με το ένα ή με μισό ποδάρι) είχαν τα γνωστά ονόματα με τον«υπόκοσμο»,
* γιά την καταγωγή των λέξεων ρεμπέτικα, ρεμπέτης, και το τι ακριβώς σημαίνουν, μη πιστεύοντας ότι υπάρχει μιά τελική απάντηση,
* γιά το ποιοί φούμαραν, ψιλοφούμαραν, ή μύριζαν το χασίσι,
* γιά το αν το χασίσι είναι καλό ή κακό,
* γιά το τι πίστευε και πιστεύει η «καθεστηκυία» τάξη γιά τα ρεμπ.+μικρ, τον υπόκοσμο, τα ναρκωτικά και μιά σειρά από λέξεις όπως, « αλανιάρης » (βλ.λ.), «αλήτης» (βλ.λ.), "μάγκας" (βλ.λ.), «ρεμπέτης» (βλ.λ.) κτρ. (γιά τις λέξεις αυτές υπάρχει , βέβαια, ανάλυση),
* γιά τις πατροναρισμένες απόψεις της έννοιας «λαός», σα μιά «μάζα» με «αγνά αισθήματα», «αφελή», «αγαθή, καλόπιστη και καλοπροαίρετη» που πρέπει να καθοδηγηθεί και να ποδηγετηθεί,
* γιά τους χαρακτηρισμούς «εξευγενισμός», «αποστιγματισμός», δημόσια εικόνα», "υποκοινωνικές εκδηλώσεις», «ευταξία», «αποκάθαρση», «νοικοκυραίοι», «τεμπέλης», "ανεπρόκοπος», «περιθωριακός», άσχετα απο ποιούς χρησιμοποιούνται,
* γιά εύκολα συμπεράσματα που εξάγονται μόνο από τις πληροφορίες που δίνουν οι στίχοι των τραγουδιών (βλ. κεφ. Μπορούμε να εμπιστευόμαστε τους στίχους ; )
* γιά την «αναδίπλωση», «αποκαθαροποίηση», «στρογγύλεμα προς απάλειψη αιχμών» κλπ. των ανθρώπων του ρεμπέτικου που μίλησαν γιά την παλιότερη ζωή τους. (Παίρνω υπόψη μου όμως, με τις αναγκαίες επιφυλάξεις, τις πληροφορίες τους),
* γιά τη ζήλεια και κακία, λόγω ανταγωνισμού, των τότε συνθετών «ελαφράς» μουσικής,
* για τις, από οποιαδήποτε κατεύθυνση, προσπάθειες «απαγγίστρωσης» των μουσικών ήχων
και λέξεων από ανατολικοτούρκικες επήρρειες και προσπάθειες να αγνοηθεί η Οθωμανική
κατοχή, ώστε να φτάσουμε, αβρόχοις ποσί στο Βυζάντιο και να το δούμε σαν ελληνικό και,
γιά όλες τις προσπάθειες να δούμε την Ελλάδα σα μητέρα και γεννέτειρα παντός σημαντικού, υψηλού και ωραίου εν τω πλανήτη,
* γιά το χιλιοδημοσιευμένο σχόλιο του Γιάννη Τσαρούχη, « ο Τσιτσάνης μας θυμίζει πως έχουμε πολιτισμό »,
* γιά τη μυθοποίηση και αγιοποίηση προσώπων
Πίσω από τις δοξασίες μας, τις σκέψεις, τον τρόπο που εκτελούμε διάφορες πράξεις, κρύβεται το παρελθόν του ανθρώπινου γένους που, με μυστικό τρόπο, υπαγορεύει. Ο κόσμος του Ομήρου είναι, ακόμα, πολύ κοντά μας, χρονικά. Η χριστιανική θρησκευτική ιδεολογία, άσχετα αν την ασπαζόμαστε ή όχι, ρυθμίζει μεγάλο μέρος των σκέψεών μας και αυτού που είμαστε.
Δανείζομαι και παραφράζω τρία αποσπάσματα από τον J.K. Campbell που έζησε κοντά στους Σαρακατσάνους, στο Ζαγόρι, και έγραψε στα αγγλικά μιά μελέτη γιά τις δομές και τις ηθικές αξίες τους. Το βιβλίο του έχει τίτλο, “Honour, Family, and Patronage” (OXFORD UNIVERSITY PRESS, 1964). Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου και σκοπό έχουν να βοηθήσουν τον αναγνώστη/τρια να συγκρίνει με αυτά που ξεπηδάνε μέσα από τους στίχους των τραγουδιών που εξετάζει το παρόν λεξικό.
Τα πρόβατα είναι ζώα του Θεού και οι βοσκοί τους, πλασμένοι καθ’ ομοίωσή Του, είναι, κατά βάση, ευγενή πλάσματα. Οι γυναίκες, με τον αισθησιασμό που χαρακτηρίζει τη φύση τυς, μοιάζουν, μοιάζουν να έχουν σχέση με το Διάβολο...Οι γυναίκες δεν αποτελούν, βέβαια, δημιουργήματα του Σατανά, αλλά η φύση της σεξουαλικότητάς τους που, σε μόνιμη βάση, απειλεί την τιμή του άνδρα τις κάνει, ηθελημένα ή αθέλητα, πράκτορές του...
Ακόμα, το λεξικό αυτό δε συντάσσεται με υπεραπλουστευμένες απόψεις του είδους ότι, τα τραγούδια αυτά εικονογραφούν ανθρώπους που «βάζουν στο περιθώριο τις επίσημες αρχές της κοινωνίας του χρήματος» ή ότι, «οι ρεμπέτες δεν ενδιαφέρονταν γιά λεφτά» κοκ. Σαφώς, υπάρχει πληθώρα τέτοιων στίχων αλλά, άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονται γιά λεφτά δεν υπάρχουν. Υπάρχουν άνθρωποι που δε θέλουν, γιά διάφορους λόγους, να πληρώσουν το τί- μημα των χρημάτων, γιατί τα λεφτά «κοστίζουν» πολύ ακριβά. Ακόμα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα ρεμπ+μικρ. αναφέρονται, συνηθέστατα. σε νεανικές ηλικίες. Οι νέοι άνθρωποι, όσο διαρκεί η νεότητα, μπορούν να χαρακτηρίζονται από μιά αδιαφορία απέναντι στα χρήματα, βάζοντας άλλες προτεραιότητες μέσα στη μέθη των νιάτων. Άνθρωποι τώρα, που δε μπορούν, λόγω αντικειμενικών συνθηκών, ν’ αποκτήσουν χρήματα και γιά να μη τρελαθούν, το ρίχνουν στην «απέξω τσέπη» (βλ.λ.), υπάρχουν άφθονοι. Αυτούς τους τύπους εικονογραφούν αυτά τα τραγούδια και οι συνθέτες και στιχουργοί λειτούργησαν σαν ηθικά δεκανίκια. Στίχοι σαν τους: “τα λεφτά μη σε σκοτίζουν, κάνε τα γυαλιά - καρφιά “, ”αμάν, οι ψαράδες είναι όλοι χουβαρντάδες, τρώνε, πίνουν και γλεντάνε, τα λεφτά δε τα ψηφάνε “ (οι ψαράδες – της ψαραγοράς - δεν είχαν, άλλωστε, οικονομικό πρόβλημα), “Δε θέλω πλούτη και καλά, μ’ αρέσ’ η φτώχεια κι εργατιά “,“το χρήμα δε το λογαριάζω, τα δυό σου μάτια σαν κοιτάζω“, “χρήμα δε θέλω, το μισώ, μόνο τ’ αγνά σου κάλη“ κλπ., είναι λεβέντικοι μεν, περιωρισμένης χρονικής διάρκειας δε. Ξέρουμε επίσης τι αμείλικτος πόλεμος γινόταν ανάμεσα στους επώνυμους που φτιάχναν’ ή τραγουδούσαν όλ’ αυτά τα τραγούδια, γιά το ποιός θα έτρωγε όλη, ή το μεγαλύτερο κομάτι της πίτας...
Ίσως, η παραπάνω πολυλογία μου να μη χρειαζόταν και να αρκούσε το αποτρεπτικό "όξω φτώχεια» που αμολούσαν οι τραγουδιστές/τριες
Πολλά απ’ τα παραπάνω όμως είναι σημαντικά κομμάτια της έρευνας και έργο αυτών που δουλεύουν γι αυτήν. Το λεξικό αυτό, απλά, ακολουθεί άλλο δρόμο.
Πήρα υπόψη μου τα παρακάτω :
α. κάθε είδους δημοσιεύσεις γύρω από το θέμα του ρεμπέτικου,
β. τους στίχους από ένα δείγμα άνω των 10.000 τραγουδιών,
γ. προσωπική πείρα και, μιά σειρά από βασικές θέσεις, μερικές από τις οποίες είναι, συνοπτικά, οι εξής :
* ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπινων συμπεριφορών υπαγορεύονται από ασυνείδητους φυσικούς μηχανισμούς που έχουν να κάνουν με την αναπαραγωγή της ζωής. Η ανθρώπινη επιθυμία της αποστασιοποίησης από την τυφλή αναπαραγωγή, οδήγησε στην απελευθέρωση του πνεύματος και τη δημιουργία των πολιτιστικών επιτεύξεων. Αυτό δε σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπόρεσε να ελέγξει και τον πυρήνα του εσωτερικού του προγραμματισμού. Έχει τεθεί συχνά και στην έρευνα για το «ρεμπέτικο« το θέμα της διχοτομίας μεταξύ θηλυκού – αρσενικού που, βέβαια και υπήρχε, όπως υπάρχει και σήμερα, σ’ ΄όλες τις εκδηλώσεις των ανθρώπων. Το σύνολο των γυναικείων συμπεριφορών («καμώματα», «σκέρτσα», «νάζια», «μπαμπεσιές» κλπ.), είναι υπαγορευμένα από την ασυνείδητη, προγραμματισμένη τάση του θηλυκού να επιλέξει το σωστό αρσενικό γιά να τεκνοποιήσει. Αν το δούμε έτσι, όλα σχεδόν τα
ουσιαστικά και επίθετα που καταχωρούνται στις γυναίκες με αρνητική χροιά,
απομυθοποιούνται και παίρνουν την πραγματική τους μορφή που είναι, η στρατηγική επιλογής γιά την αναπαραγωγή
* ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο, αν ο ίδιος δεν αποφασίσει να απομακρυνθεί από τα εγκόσμια,
* η απόρριψη, η υποτίμηση, η κακεντρέχεια, η αδιαφορία και το κυνήγημα κάποιας δραστηριότητάς του,δημιουργούν μιά σειρά από αρνητικές αντιδράσεις, δυναμικές ή αυτοαταστροφικές, στην προσπάθεια ολικής ή μερικής ένταξης που, είτε μας αρέσει, είτε όχι, είναι βαθύτερος πόθος όλων των ανθρώπων και αναπόφευκτη, αργά ή γρήγορα ...
tisdag 2 september 2008
Σκοπός του blog
Ο σκοπός αυτού του blog είναι να συγκεντρώνει σχόλια και απόψεις γιά τις λέξεις που συναντιούνται μέσα στους στίχους της δισκογραφίας του "ρεμπέτικου"
Επειδή θεωρώ ότι η λέξη "ρεμπέτικο" έχει φθαρεί, λεκιαστεί και στρεβλωθεί, και επειδή δε συμφωνώ ότι η δισκογραφική παραγωγή των Μικρασιατών συνθετών του ΄30 μπαίνει, χωρίς εξέταση και με το έτσι το θέλω, μέσα στο σάκκο των "ρεμπέτικων", όταν με τον όρο αυτό πάει κατευθείαν το μυαλό μας στο πειραιώτικο και εντεύθεν, θα χρησιμοποιώ τον όρο "τραγούδια των θωρακικών ανθρώπων" (γιά συντομία Τ.Θ.Α).
Γιατί "θωρακικών"; Δανείστηκα τον όρο από το εξαιρετικό βιβλίο του Κωστή Παπαγιώργη "Η ομηρική μάχη"- εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, Αθήνα 1993. Να, κάποια αποσπάσματα:
"Ποιός θεός σου έβαλε στο στήθος αυτό το ανώφελο σχέδιο (νηκερδέα βουλήν εν στήθεσσιν έθηκε, Ρ 469) και σου πήρε τα γνωστικά μυαλά (εξέλετο φρένας εσθλάς);
Ακόμα και αν δεν είχαμε καμιά συγκεκριμένη ιδέα γιά τον ομηρικό νου, αποκλείεται να μη μαςξαφνιάσουν αυτές οι εκφράσεις. Το σχέδιο του θεού"περνάει" από το στήθος. Όταν δε πάι ο θεός "παίρνει" τα μυαλά του ήρωα, αυτά τα μυαλά (φρένας) βρίσκονται όχι στο κεφάλι, αλλά στο στήθος. Σήμερα, γιά παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι οι σκέψεις "περνούν" από το νου, κι όμως στον Όμηρο το κεφάλι δεν παίζει κανένα ρόλο. Ο ομηρικός άνθρωπος σε κάθε του ενέργεια - σκέψη, συναίσθημα, πάθος - εγκολπώνεται, ενστερνίζεται. Πρόκειται γιά εδραία τοποθέτηση, που δεν επιδέχεται εξαίρεση. Ο ήρωας αισθάνεται θωρακικά, σκέπτεται θωρακικά"...Ποτέ δεν ξέουμε αν έχουμε να κάνουμε με έναν νου θολωμένο από τα πάθη ή μιά καρδιά δηλητηριασμένη από κάποια άσχημη σκέψη. Επιπλέον, τίποτα δεν μπορεί να δείξει αν ο νους έχει κάποιες δυνατότητες ελέγχου πάνω στο θυμό"..."Το κεφάλι του ήρωα δεν είναι κέντρο του νου. Κατά έναν αινιγματικό - και πλατωνικώς πολυσήμαντο - λόγο, ο ομηρικός άνθρωπος δεν σκέπτεται με το μυαλό, το οποίο απουσιάζει εντελώς από την Ιλιάδα" .
Το πρόβλημα της προτεραιότητας χρήσης του μυαλού έναντι της καρδιάς, που έθεσε ο Πλάτων, δεν έχει, ως γνωστόν, λυθεί ακόμα κι εμείς οι Έλληνες το ξέρουμε από πρώτο χέρι. Καθημερινοί μικροί Τρωικοί πόλεμοι διεξάγονται σ΄όλη την επικράτεια... Στην εποχή του ΄30 οι συνθέτες/στιχουργοί περίγραψαν ανθρώπους που σκέφτονταν και αντιδρούσαν με την καρδιά, θωρακικούς ανθρώπους που πλέαν σε θάλασσες παθών και μπορούσαν, απ΄τη μιά στιγμή την άλλη, να μεταβληθούν σε "φθοροποιές μηχανές"...
(συνεχίζεται)
Επειδή θεωρώ ότι η λέξη "ρεμπέτικο" έχει φθαρεί, λεκιαστεί και στρεβλωθεί, και επειδή δε συμφωνώ ότι η δισκογραφική παραγωγή των Μικρασιατών συνθετών του ΄30 μπαίνει, χωρίς εξέταση και με το έτσι το θέλω, μέσα στο σάκκο των "ρεμπέτικων", όταν με τον όρο αυτό πάει κατευθείαν το μυαλό μας στο πειραιώτικο και εντεύθεν, θα χρησιμοποιώ τον όρο "τραγούδια των θωρακικών ανθρώπων" (γιά συντομία Τ.Θ.Α).
Γιατί "θωρακικών"; Δανείστηκα τον όρο από το εξαιρετικό βιβλίο του Κωστή Παπαγιώργη "Η ομηρική μάχη"- εκδ. ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ, Αθήνα 1993. Να, κάποια αποσπάσματα:
"Ποιός θεός σου έβαλε στο στήθος αυτό το ανώφελο σχέδιο (νηκερδέα βουλήν εν στήθεσσιν έθηκε, Ρ 469) και σου πήρε τα γνωστικά μυαλά (εξέλετο φρένας εσθλάς);
Ακόμα και αν δεν είχαμε καμιά συγκεκριμένη ιδέα γιά τον ομηρικό νου, αποκλείεται να μη μαςξαφνιάσουν αυτές οι εκφράσεις. Το σχέδιο του θεού"περνάει" από το στήθος. Όταν δε πάι ο θεός "παίρνει" τα μυαλά του ήρωα, αυτά τα μυαλά (φρένας) βρίσκονται όχι στο κεφάλι, αλλά στο στήθος. Σήμερα, γιά παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι οι σκέψεις "περνούν" από το νου, κι όμως στον Όμηρο το κεφάλι δεν παίζει κανένα ρόλο. Ο ομηρικός άνθρωπος σε κάθε του ενέργεια - σκέψη, συναίσθημα, πάθος - εγκολπώνεται, ενστερνίζεται. Πρόκειται γιά εδραία τοποθέτηση, που δεν επιδέχεται εξαίρεση. Ο ήρωας αισθάνεται θωρακικά, σκέπτεται θωρακικά"...Ποτέ δεν ξέουμε αν έχουμε να κάνουμε με έναν νου θολωμένο από τα πάθη ή μιά καρδιά δηλητηριασμένη από κάποια άσχημη σκέψη. Επιπλέον, τίποτα δεν μπορεί να δείξει αν ο νους έχει κάποιες δυνατότητες ελέγχου πάνω στο θυμό"..."Το κεφάλι του ήρωα δεν είναι κέντρο του νου. Κατά έναν αινιγματικό - και πλατωνικώς πολυσήμαντο - λόγο, ο ομηρικός άνθρωπος δεν σκέπτεται με το μυαλό, το οποίο απουσιάζει εντελώς από την Ιλιάδα" .
Το πρόβλημα της προτεραιότητας χρήσης του μυαλού έναντι της καρδιάς, που έθεσε ο Πλάτων, δεν έχει, ως γνωστόν, λυθεί ακόμα κι εμείς οι Έλληνες το ξέρουμε από πρώτο χέρι. Καθημερινοί μικροί Τρωικοί πόλεμοι διεξάγονται σ΄όλη την επικράτεια... Στην εποχή του ΄30 οι συνθέτες/στιχουργοί περίγραψαν ανθρώπους που σκέφτονταν και αντιδρούσαν με την καρδιά, θωρακικούς ανθρώπους που πλέαν σε θάλασσες παθών και μπορούσαν, απ΄τη μιά στιγμή την άλλη, να μεταβληθούν σε "φθοροποιές μηχανές"...
(συνεχίζεται)
Ερωτήσεις και απαντήσεις γιά το λεξικό...(1)
Ερ.: Λεξικά υπάρχουν ένα σωρό. Ακόμα και λεξικό τη πιάτσας και αρκετά γλωσσάρια. Δεν είναι κάπως υπερβολικό να βγει ένα λεξικό γιά το ρεμπέτικο;
Απ.: Ίσως. Εξαρτάται πόσο στενόμυαλα θέλει κανείς να το δει. Το λεξικό αυτό δεν είναι ένα "Λεξικό της μαγκιάς" και τα παρόμοια. Ούτε απευθύνεται μόνο σ΄αυτούς που ακούνε ρεμπέτικα. Είναι λεξικό της γλώσσας που χρησιμοποιήθηκε μέσα στον πλούτο τη δισκογραφίας. Ένα λεξικό της παραγνωρισμένης, της παραπεταμένης γλώσσας, της "αμυντικής" γλώσσας, της καρδιάς και του συναισθήματος. Το σημαντικότερο όμως δεν ειναι αυτό, ότι δηλαδή εξηγεί τις λέξεις. Το σημαντικότερο είναι ότι σηκώνει μπαϊράκι και πάει κόντρα στα "επίσημα" λεξικά. Ήταν καιρός να γίνει αυτό και έτυχε να το κάνω εγώ. Κάποια στιγμή έπρεπε να δοθεί μιά απάντηση στον τρόπο που τα λεξικά εξηγούν λαϊκές λέξεις με μιά "δήθεν", αρχοντοχωριάτικη, χριστιανοαστική και "αξιοπρεπή" σαχλεπίσαχλη ιδεολογία.
Το "ρεμπέτικο" ήταν πάντα ένα εγκάρδιος, πλην πτωχός, συγγενής. Έτζι φωτογραφιζόταν. Οι άνθρωποι που το δούλεψαν και πέρασαν τη ζωή τους μέσα σ΄αυτό είχαν, όπως και να το κάνουμε, μιά περηφάνεια. Οι άλλοι όμως που ανέλαβαν να το ξεσκονίσουν, πλην του Ηλ. Πετρόπουλου, τό΄καναν (και εξακολουθούν) από μιά θέση "απολογητή". Μού΄φερνε πάντα αναγούλα ο συνεχής μηρυκασμός της γνωστής διάλεξης Χατζηδάκη και το τσιτάτο του Γ. Τσαρούχη, "ο Τσιτσάνης μας θυμίζει ότι έχουμε πολιτισμό". Δίκηο είχαν και οι δύο αυτές κορυφές, παρασχοληθήκαμε όμως μαζί τους.
Μετά, γίνεται κάτι ακόμα σ΄αυτό το λεξικό. Μπαίνουν κάποια πράγματα στη θέση τους, σ΄ότι αφορά τα τραγούδια των Μικρασιατών. Αυτή την ιστορία την έχουμε περάσει (και συνεχίζουμε) στο ντούκου. Στο όνομα της ανάγκης, λόγω των αντικειμενικών συνθηκών, επιβλήθηκε σ΄αυτούς τους ανθρώπους (περίπου 1,6 εκ. ) μιά καταναγκαστική αμνησία. Η ξεχωριστή μουσική τους σφραγίστηκε σα "ρεμπέτικο", όταν με τη λέξη αυτή εννοούν οι περισσότεροι/ες το πειραιώτικο ρεμπέτικο, δηλ. από Μάρκο και μετά. Ο Μάρκος θεωρείται κάτι σα το Δία (τον λένε και "συμπαντάρχη"). Δε λέω, ήταν πολύ μεγάλος, πολύ σημαντικός αλλά, ε, όλα τα πράγματα έχουν τα όριά τους.
Κάτι άλλο που κάνει αυτό το λεξικό είναι ότι θέτει το ζήτημα των γυναικών και της μεγάλης προσφοράς τους, κάτι που, σκόπιμα, αποσιωπείται και υποσκάπτεται. Κι όταν λέω γυναίκες, δεν εννοώ μόνο τη Μπέλλου και τη Νίνου. Έχω κι εκεί την ίδια αντίρρηση που τρέφω γιά το "πάρτα όλα" του Μάρκου.
Γι αυτούς τους λόγους και πολλούς άλλους ακόμα, εξίσου σημαντικούς, ήταν απαραίτητο ένα πολύπλευρο λεξικό γιά το "ρεμπέτικο", γιά τα "τραγούδια των θωρακικών ανθρώπων". Χοντρικά μιλώντας, είναι μιά προσπάθεια αγκαλιάσματος όλων αυτών που έχουν ήδη δει το φως.
Άν κάποιος τυχαίος αναγνώστης, ένας "καθωσπρέπει" όπως λέμε, και όλοι/ες θεωρούν έτσι τον εαυτό τους, δε ξέρει ή δεν έχει ξεκαθαρίσει ποτέ, τι σημαίνει μιά λέξη σα το αλάνης, αλανιάρα, και ανοίξει ένα τυχαίο λεξικό, θα εισπράξει μιά εξήγηση μειωτική κάτι σαν, μακριά από τέτοια άτομα. Δεν υποστηρίζω ότι η λέξη φοράει ένα θετικό φωτοστέφανο, αλλά το πράγμα χωράει μεγάλη συζήτηση και αυτό, βέβαια, δεν είναι δουλιά ενός συνηθισμένου λεξικού. Ε, εγώ έφτιαξα ένα ασυνήθιστο λεξικό. Να, τι εννοώ...
Απ.: Ίσως. Εξαρτάται πόσο στενόμυαλα θέλει κανείς να το δει. Το λεξικό αυτό δεν είναι ένα "Λεξικό της μαγκιάς" και τα παρόμοια. Ούτε απευθύνεται μόνο σ΄αυτούς που ακούνε ρεμπέτικα. Είναι λεξικό της γλώσσας που χρησιμοποιήθηκε μέσα στον πλούτο τη δισκογραφίας. Ένα λεξικό της παραγνωρισμένης, της παραπεταμένης γλώσσας, της "αμυντικής" γλώσσας, της καρδιάς και του συναισθήματος. Το σημαντικότερο όμως δεν ειναι αυτό, ότι δηλαδή εξηγεί τις λέξεις. Το σημαντικότερο είναι ότι σηκώνει μπαϊράκι και πάει κόντρα στα "επίσημα" λεξικά. Ήταν καιρός να γίνει αυτό και έτυχε να το κάνω εγώ. Κάποια στιγμή έπρεπε να δοθεί μιά απάντηση στον τρόπο που τα λεξικά εξηγούν λαϊκές λέξεις με μιά "δήθεν", αρχοντοχωριάτικη, χριστιανοαστική και "αξιοπρεπή" σαχλεπίσαχλη ιδεολογία.
Το "ρεμπέτικο" ήταν πάντα ένα εγκάρδιος, πλην πτωχός, συγγενής. Έτζι φωτογραφιζόταν. Οι άνθρωποι που το δούλεψαν και πέρασαν τη ζωή τους μέσα σ΄αυτό είχαν, όπως και να το κάνουμε, μιά περηφάνεια. Οι άλλοι όμως που ανέλαβαν να το ξεσκονίσουν, πλην του Ηλ. Πετρόπουλου, τό΄καναν (και εξακολουθούν) από μιά θέση "απολογητή". Μού΄φερνε πάντα αναγούλα ο συνεχής μηρυκασμός της γνωστής διάλεξης Χατζηδάκη και το τσιτάτο του Γ. Τσαρούχη, "ο Τσιτσάνης μας θυμίζει ότι έχουμε πολιτισμό". Δίκηο είχαν και οι δύο αυτές κορυφές, παρασχοληθήκαμε όμως μαζί τους.
Μετά, γίνεται κάτι ακόμα σ΄αυτό το λεξικό. Μπαίνουν κάποια πράγματα στη θέση τους, σ΄ότι αφορά τα τραγούδια των Μικρασιατών. Αυτή την ιστορία την έχουμε περάσει (και συνεχίζουμε) στο ντούκου. Στο όνομα της ανάγκης, λόγω των αντικειμενικών συνθηκών, επιβλήθηκε σ΄αυτούς τους ανθρώπους (περίπου 1,6 εκ. ) μιά καταναγκαστική αμνησία. Η ξεχωριστή μουσική τους σφραγίστηκε σα "ρεμπέτικο", όταν με τη λέξη αυτή εννοούν οι περισσότεροι/ες το πειραιώτικο ρεμπέτικο, δηλ. από Μάρκο και μετά. Ο Μάρκος θεωρείται κάτι σα το Δία (τον λένε και "συμπαντάρχη"). Δε λέω, ήταν πολύ μεγάλος, πολύ σημαντικός αλλά, ε, όλα τα πράγματα έχουν τα όριά τους.
Κάτι άλλο που κάνει αυτό το λεξικό είναι ότι θέτει το ζήτημα των γυναικών και της μεγάλης προσφοράς τους, κάτι που, σκόπιμα, αποσιωπείται και υποσκάπτεται. Κι όταν λέω γυναίκες, δεν εννοώ μόνο τη Μπέλλου και τη Νίνου. Έχω κι εκεί την ίδια αντίρρηση που τρέφω γιά το "πάρτα όλα" του Μάρκου.
Γι αυτούς τους λόγους και πολλούς άλλους ακόμα, εξίσου σημαντικούς, ήταν απαραίτητο ένα πολύπλευρο λεξικό γιά το "ρεμπέτικο", γιά τα "τραγούδια των θωρακικών ανθρώπων". Χοντρικά μιλώντας, είναι μιά προσπάθεια αγκαλιάσματος όλων αυτών που έχουν ήδη δει το φως.
Άν κάποιος τυχαίος αναγνώστης, ένας "καθωσπρέπει" όπως λέμε, και όλοι/ες θεωρούν έτσι τον εαυτό τους, δε ξέρει ή δεν έχει ξεκαθαρίσει ποτέ, τι σημαίνει μιά λέξη σα το αλάνης, αλανιάρα, και ανοίξει ένα τυχαίο λεξικό, θα εισπράξει μιά εξήγηση μειωτική κάτι σαν, μακριά από τέτοια άτομα. Δεν υποστηρίζω ότι η λέξη φοράει ένα θετικό φωτοστέφανο, αλλά το πράγμα χωράει μεγάλη συζήτηση και αυτό, βέβαια, δεν είναι δουλιά ενός συνηθισμένου λεξικού. Ε, εγώ έφτιαξα ένα ασυνήθιστο λεξικό. Να, τι εννοώ...
http://www.klika.gr/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=277&Itemid=147
Θα δώσω ακόμα ένα παράδειγμα, το λήμμα γυναίκα που δε θα ανάμενε κανείς να το βρεί μέσα σε ένα λεξικό γιά το "ρεμπέτικο":
(συνεχίζεται)
Περιεχόμενα του λεξικού
Περιεχόμενα
1. Εισαγωγικό σημείωμα
2. Τι είναι και τι δεν είναι αυτό το λεξικό
3. Πως να χρησιμοποιήσεις το λεξικό
4. Βραχυγραφίες
5. Περί ορθογραφίας
6. Η ιδεολογία των λεξικών
7. Ιδεολογική «γραμμή πλεύσης» και απόψεις του παρόντος λεξικού
8. «Η ματιά του τότε και η ματιά του σήμερα»
9. Στίχοι περί των «ελευθέρων» γυναικών του ’30
10. Οι στίχοι – πόσο μπορούμε να τους εμπιστευόμαστε ;
11. Περί των «φορτισμένων» λέξεων
12. Θολές φράσεις – νεολογισμοί – χρησιμοποίηση λέξεων που μπερδεύουν και ανατρέπουν «δεδομένα»
13. Παλινδρομήσεις καί απέλπιδες προσπάθειες ορισμού ιδεοτύπων
14. Σουρεαλιστικές ακροβασίες
15. Υποκοριστικά και «παιδικές» εκφράσεις και λέξεις
16. Η ανδρική στάση απέναντι στις γυναίκες – ένα σύντομο σημείωμα
17. Το ουράνιο τόξο της ζωής...
18. Τα σχόλια
19. Τα «ρεμπέτικα» είναι καθαρά ανδρική υπόθεση, αλλά...
Επίλογος
Βιβλιογραφία
Το λεξικό
1. Εισαγωγικό σημείωμα
2. Τι είναι και τι δεν είναι αυτό το λεξικό
3. Πως να χρησιμοποιήσεις το λεξικό
4. Βραχυγραφίες
5. Περί ορθογραφίας
6. Η ιδεολογία των λεξικών
7. Ιδεολογική «γραμμή πλεύσης» και απόψεις του παρόντος λεξικού
8. «Η ματιά του τότε και η ματιά του σήμερα»
9. Στίχοι περί των «ελευθέρων» γυναικών του ’30
10. Οι στίχοι – πόσο μπορούμε να τους εμπιστευόμαστε ;
11. Περί των «φορτισμένων» λέξεων
12. Θολές φράσεις – νεολογισμοί – χρησιμοποίηση λέξεων που μπερδεύουν και ανατρέπουν «δεδομένα»
13. Παλινδρομήσεις καί απέλπιδες προσπάθειες ορισμού ιδεοτύπων
14. Σουρεαλιστικές ακροβασίες
15. Υποκοριστικά και «παιδικές» εκφράσεις και λέξεις
16. Η ανδρική στάση απέναντι στις γυναίκες – ένα σύντομο σημείωμα
17. Το ουράνιο τόξο της ζωής...
18. Τα σχόλια
19. Τα «ρεμπέτικα» είναι καθαρά ανδρική υπόθεση, αλλά...
Επίλογος
Βιβλιογραφία
Το λεξικό
Prenumerera på:
Inlägg (Atom)
