Το "Λεξικό του Ρεμπέτικου" είναι αδιάφορο σε...

Γιά ποιά σημεία ΔΕΝ ενδιαφέρεται αυτό το λεξικό

* γιά το τι ακριβώς είναι ο υπόκοσμος,

* γιά το ποιές σχέσεις (άμεσες, έμμεσες, με το ένα ή με μισό ποδάρι) είχαν τα γνωστά ονόματα με τον«υπόκοσμο»,

* γιά την καταγωγή των λέξεων ρεμπέτικα, ρεμπέτης, και το τι ακριβώς σημαίνουν, μη πιστεύοντας ότι υπάρχει μιά τελική απάντηση,

* γιά το ποιοί φούμαραν, ψιλοφούμαραν, ή μύριζαν το χασίσι,

* γιά το αν το χασίσι είναι καλό ή κακό,

* γιά το τι πίστευε και πιστεύει η «καθεστηκυία» τάξη γιά τα ρεμπ.+μικρ, τον υπόκοσμο, τα ναρκωτικά και μιά σειρά από λέξεις όπως, « αλανιάρης » (βλ.λ.), «αλήτης» (βλ.λ.), "μάγκας" (βλ.λ.), «ρεμπέτης» (βλ.λ.) κτρ. (γιά τις λέξεις αυτές υπάρχει , βέβαια, ανάλυση),

* γιά τις πατροναρισμένες απόψεις της έννοιας «λαός», σα μιά «μάζα» με «αγνά αισθήματα», «αφελή», «αγαθή, καλόπιστη και καλοπροαίρετη» που πρέπει να καθοδηγηθεί και να ποδηγετηθεί,

* γιά τους χαρακτηρισμούς «εξευγενισμός», «αποστιγματισμός», δημόσια εικόνα», "υποκοινωνικές εκδηλώσεις», «ευταξία», «αποκάθαρση», «νοικοκυραίοι», «τεμπέλης», "ανεπρόκοπος», «περιθωριακός», άσχετα απο ποιούς χρησιμοποιούνται,

* γιά εύκολα συμπεράσματα που εξάγονται μόνο από τις πληροφορίες που δίνουν οι στίχοι των τραγουδιών (βλ. κεφ. Μπορούμε να εμπιστευόμαστε τους στίχους ; )

* γιά την «αναδίπλωση», «αποκαθαροποίηση», «στρογγύλεμα προς απάλειψη αιχμών» κλπ. των ανθρώπων του ρεμπέτικου που μίλησαν γιά την παλιότερη ζωή τους. (Παίρνω υπόψη μου όμως, με τις αναγκαίες επιφυλάξεις, τις πληροφορίες τους),

* γιά τη ζήλεια και κακία, λόγω ανταγωνισμού, των τότε συνθετών «ελαφράς» μουσικής,

* για τις, από οποιαδήποτε κατεύθυνση, προσπάθειες «απαγγίστρωσης» των μουσικών ήχων
και λέξεων από ανατολικοτούρκικες επήρρειες και προσπάθειες να αγνοηθεί η Οθωμανική
κατοχή, ώστε να φτάσουμε, αβρόχοις ποσί στο Βυζάντιο και να το δούμε σαν ελληνικό και,
γιά όλες τις προσπάθειες να δούμε την Ελλάδα σα μητέρα και γεννέτειρα παντός σημαντικού, υψηλού και ωραίου εν τω πλανήτη,

* γιά το χιλιοδημοσιευμένο σχόλιο του Γιάννη Τσαρούχη, « ο Τσιτσάνης μας θυμίζει πως έχουμε πολιτισμό »,

* γιά τη μυθοποίηση και αγιοποίηση προσώπων

Πίσω από τις δοξασίες μας, τις σκέψεις, τον τρόπο που εκτελούμε διάφορες πράξεις, κρύβεται το παρελθόν του ανθρώπινου γένους που, με μυστικό τρόπο, υπαγορεύει. Ο κόσμος του Ομήρου είναι, ακόμα, πολύ κοντά μας, χρονικά. Η χριστιανική θρησκευτική ιδεολογία, άσχετα αν την ασπαζόμαστε ή όχι, ρυθμίζει μεγάλο μέρος των σκέψεών μας και αυτού που είμαστε.
Δανείζομαι και παραφράζω τρία αποσπάσματα από τον J.K. Campbell που έζησε κοντά στους Σαρακατσάνους, στο Ζαγόρι, και έγραψε στα αγγλικά μιά μελέτη γιά τις δομές και τις ηθικές αξίες τους. Το βιβλίο του έχει τίτλο, “Honour, Family, and Patronage” (OXFORD UNIVERSITY PRESS, 1964). Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου και σκοπό έχουν να βοηθήσουν τον αναγνώστη/τρια να συγκρίνει με αυτά που ξεπηδάνε μέσα από τους στίχους των τραγουδιών που εξετάζει το παρόν λεξικό.

Τα πρόβατα είναι ζώα του Θεού και οι βοσκοί τους, πλασμένοι καθ’ ομοίωσή Του, είναι, κατά βάση, ευγενή πλάσματα. Οι γυναίκες, με τον αισθησιασμό που χαρακτηρίζει τη φύση τυς, μοιάζουν, μοιάζουν να έχουν σχέση με το Διάβολο...Οι γυναίκες δεν αποτελούν, βέβαια, δημιουργήματα του Σατανά, αλλά η φύση της σεξουαλικότητάς τους που, σε μόνιμη βάση, απειλεί την τιμή του άνδρα τις κάνει, ηθελημένα ή αθέλητα, πράκτορές του...


Ακόμα, το λεξικό αυτό δε συντάσσεται με υπεραπλουστευμένες απόψεις του είδους ότι, τα τραγούδια αυτά εικονογραφούν ανθρώπους που «βάζουν στο περιθώριο τις επίσημες αρχές της κοινωνίας του χρήματος» ή ότι, «οι ρεμπέτες δεν ενδιαφέρονταν γιά λεφτά» κοκ. Σαφώς, υπάρχει πληθώρα τέτοιων στίχων αλλά, άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονται γιά λεφτά δεν υπάρχουν. Υπάρχουν άνθρωποι που δε θέλουν, γιά διάφορους λόγους, να πληρώσουν το τί- μημα των χρημάτων, γιατί τα λεφτά «κοστίζουν» πολύ ακριβά. Ακόμα, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως τα ρεμπ+μικρ. αναφέρονται, συνηθέστατα. σε νεανικές ηλικίες. Οι νέοι άνθρωποι, όσο διαρκεί η νεότητα, μπορούν να χαρακτηρίζονται από μιά αδιαφορία απέναντι στα χρήματα, βάζοντας άλλες προτεραιότητες μέσα στη μέθη των νιάτων. Άνθρωποι τώρα, που δε μπορούν, λόγω αντικειμενικών συνθηκών, ν’ αποκτήσουν χρήματα και γιά να μη τρελαθούν, το ρίχνουν στην «απέξω τσέπη» (βλ.λ.), υπάρχουν άφθονοι. Αυτούς τους τύπους εικονογραφούν αυτά τα τραγούδια και οι συνθέτες και στιχουργοί λειτούργησαν σαν ηθικά δεκανίκια. Στίχοι σαν τους: “τα λεφτά μη σε σκοτίζουν, κάνε τα γυαλιά - καρφιά “, ”αμάν, οι ψαράδες είναι όλοι χουβαρντάδες, τρώνε, πίνουν και γλεντάνε, τα λεφτά δε τα ψηφάνε “ (οι ψαράδες – της ψαραγοράς - δεν είχαν, άλλωστε, οικονομικό πρόβλημα), “Δε θέλω πλούτη και καλά, μ’ αρέσ’ η φτώχεια κι εργατιά “,“το χρήμα δε το λογαριάζω, τα δυό σου μάτια σαν κοιτάζω“, “χρήμα δε θέλω, το μισώ, μόνο τ’ αγνά σου κάλη“ κλπ., είναι λεβέντικοι μεν, περιωρισμένης χρονικής διάρκειας δε. Ξέρουμε επίσης τι αμείλικτος πόλεμος γινόταν ανάμεσα στους επώνυμους που φτιάχναν’ ή τραγουδούσαν όλ’ αυτά τα τραγούδια, γιά το ποιός θα έτρωγε όλη, ή το μεγαλύτερο κομάτι της πίτας...

Ίσως, η παραπάνω πολυλογία μου να μη χρειαζόταν και να αρκούσε το αποτρεπτικό "όξω φτώχεια» που αμολούσαν οι τραγουδιστές/τριες

Πολλά απ’ τα παραπάνω όμως είναι σημαντικά κομμάτια της έρευνας και έργο αυτών που δουλεύουν γι αυτήν. Το λεξικό αυτό, απλά, ακολουθεί άλλο δρόμο.

Πήρα υπόψη μου τα παρακάτω :

α. κάθε είδους δημοσιεύσεις γύρω από το θέμα του ρεμπέτικου,
β. τους στίχους από ένα δείγμα άνω των 10.000 τραγουδιών,
γ. προσωπική πείρα και, μιά σειρά από βασικές θέσεις, μερικές από τις οποίες είναι, συνοπτικά, οι εξής :

* ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπινων συμπεριφορών υπαγορεύονται από ασυνείδητους φυσικούς μηχανισμούς που έχουν να κάνουν με την αναπαραγωγή της ζωής. Η ανθρώπινη επιθυμία της αποστασιοποίησης από την τυφλή αναπαραγωγή, οδήγησε στην απελευθέρωση του πνεύματος και τη δημιουργία των πολιτιστικών επιτεύξεων. Αυτό δε σημαίνει ότι ο άνθρωπος μπόρεσε να ελέγξει και τον πυρήνα του εσωτερικού του προγραμματισμού. Έχει τεθεί συχνά και στην έρευνα για το «ρεμπέτικο« το θέμα της διχοτομίας μεταξύ θηλυκού – αρσενικού που, βέβαια και υπήρχε, όπως υπάρχει και σήμερα, σ’ ΄όλες τις εκδηλώσεις των ανθρώπων. Το σύνολο των γυναικείων συμπεριφορών («καμώματα», «σκέρτσα», «νάζια», «μπαμπεσιές» κλπ.), είναι υπαγορευμένα από την ασυνείδητη, προγραμματισμένη τάση του θηλυκού να επιλέξει το σωστό αρσενικό γιά να τεκνοποιήσει. Αν το δούμε έτσι, όλα σχεδόν τα
ουσιαστικά και επίθετα που καταχωρούνται στις γυναίκες με αρνητική χροιά,
απομυθοποιούνται και παίρνουν την πραγματική τους μορφή που είναι, η στρατηγική επιλογής γιά την αναπαραγωγή

* ο άνθρωπος είναι κοινωνικό ζώο, αν ο ίδιος δεν αποφασίσει να απομακρυνθεί από τα εγκόσμια,

* η απόρριψη, η υποτίμηση, η κακεντρέχεια, η αδιαφορία και το κυνήγημα κάποιας δραστηριότητάς του,δημιουργούν μιά σειρά από αρνητικές αντιδράσεις, δυναμικές ή αυτοαταστροφικές, στην προσπάθεια ολικής ή μερικής ένταξης που, είτε μας αρέσει, είτε όχι, είναι βαθύτερος πόθος όλων των ανθρώπων και αναπόφευκτη, αργά ή γρήγορα ...