Ερωτήσεις και απαντήσεις γιά το λεξικό...(1)

Ερ.: Λεξικά υπάρχουν ένα σωρό. Ακόμα και λεξικό τη πιάτσας και αρκετά γλωσσάρια. Δεν είναι κάπως υπερβολικό να βγει ένα λεξικό γιά το ρεμπέτικο;

Απ.: Ίσως. Εξαρτάται πόσο στενόμυαλα θέλει κανείς να το δει. Το λεξικό αυτό δεν είναι ένα "Λεξικό της μαγκιάς" και τα παρόμοια. Ούτε απευθύνεται μόνο σ΄αυτούς που ακούνε ρεμπέτικα. Είναι λεξικό της γλώσσας που χρησιμοποιήθηκε μέσα στον πλούτο τη δισκογραφίας. Ένα λεξικό της παραγνωρισμένης, της παραπεταμένης γλώσσας, της "αμυντικής" γλώσσας, της καρδιάς και του συναισθήματος. Το σημαντικότερο όμως δεν ειναι αυτό, ότι δηλαδή εξηγεί τις λέξεις. Το σημαντικότερο είναι ότι σηκώνει μπαϊράκι και πάει κόντρα στα "επίσημα" λεξικά. Ήταν καιρός να γίνει αυτό και έτυχε να το κάνω εγώ. Κάποια στιγμή έπρεπε να δοθεί μιά απάντηση στον τρόπο που τα λεξικά εξηγούν λαϊκές λέξεις με μιά "δήθεν", αρχοντοχωριάτικη, χριστιανοαστική και "αξιοπρεπή" σαχλεπίσαχλη ιδεολογία.

Το "ρεμπέτικο" ήταν πάντα ένα εγκάρδιος, πλην πτωχός, συγγενής. Έτζι φωτογραφιζόταν. Οι άνθρωποι που το δούλεψαν και πέρασαν τη ζωή τους μέσα σ΄αυτό είχαν, όπως και να το κάνουμε, μιά περηφάνεια. Οι άλλοι όμως που ανέλαβαν να το ξεσκονίσουν, πλην του Ηλ. Πετρόπουλου, τό΄καναν (και εξακολουθούν) από μιά θέση "απολογητή". Μού΄φερνε πάντα αναγούλα ο συνεχής μηρυκασμός της γνωστής διάλεξης Χατζηδάκη και το τσιτάτο του Γ. Τσαρούχη, "ο Τσιτσάνης μας θυμίζει ότι έχουμε πολιτισμό". Δίκηο είχαν και οι δύο αυτές κορυφές, παρασχοληθήκαμε όμως μαζί τους.

Μετά, γίνεται κάτι ακόμα σ΄αυτό το λεξικό. Μπαίνουν κάποια πράγματα στη θέση τους, σ΄ότι αφορά τα τραγούδια των Μικρασιατών. Αυτή την ιστορία την έχουμε περάσει (και συνεχίζουμε) στο ντούκου. Στο όνομα της ανάγκης, λόγω των αντικειμενικών συνθηκών, επιβλήθηκε σ΄αυτούς τους ανθρώπους (περίπου 1,6 εκ. ) μιά καταναγκαστική αμνησία. Η ξεχωριστή μουσική τους σφραγίστηκε σα "ρεμπέτικο", όταν με τη λέξη αυτή εννοούν οι περισσότεροι/ες το πειραιώτικο ρεμπέτικο, δηλ. από Μάρκο και μετά. Ο Μάρκος θεωρείται κάτι σα το Δία (τον λένε και "συμπαντάρχη"). Δε λέω, ήταν πολύ μεγάλος, πολύ σημαντικός αλλά, ε, όλα τα πράγματα έχουν τα όριά τους.

Κάτι άλλο που κάνει αυτό το λεξικό είναι ότι θέτει το ζήτημα των γυναικών και της μεγάλης προσφοράς τους, κάτι που, σκόπιμα, αποσιωπείται και υποσκάπτεται. Κι όταν λέω γυναίκες, δεν εννοώ μόνο τη Μπέλλου και τη Νίνου. Έχω κι εκεί την ίδια αντίρρηση που τρέφω γιά το "πάρτα όλα" του Μάρκου.

Γι αυτούς τους λόγους και πολλούς άλλους ακόμα, εξίσου σημαντικούς, ήταν απαραίτητο ένα πολύπλευρο λεξικό γιά το "ρεμπέτικο", γιά τα "τραγούδια των θωρακικών ανθρώπων". Χοντρικά μιλώντας, είναι μιά προσπάθεια αγκαλιάσματος όλων αυτών που έχουν ήδη δει το φως.

Άν κάποιος τυχαίος αναγνώστης, ένας "καθωσπρέπει" όπως λέμε, και όλοι/ες θεωρούν έτσι τον εαυτό τους, δε ξέρει ή δεν έχει ξεκαθαρίσει ποτέ, τι σημαίνει μιά λέξη σα το αλάνης, αλανιάρα, και ανοίξει ένα τυχαίο λεξικό, θα εισπράξει μιά εξήγηση μειωτική κάτι σαν, μακριά από τέτοια άτομα. Δεν υποστηρίζω ότι η λέξη φοράει ένα θετικό φωτοστέφανο, αλλά το πράγμα χωράει μεγάλη συζήτηση και αυτό, βέβαια, δεν είναι δουλιά ενός συνηθισμένου λεξικού. Ε, εγώ έφτιαξα ένα ασυνήθιστο λεξικό. Να, τι εννοώ...

http://www.klika.gr/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=277&Itemid=147

Θα δώσω ακόμα ένα παράδειγμα, το λήμμα γυναίκα που δε θα ανάμενε κανείς να το βρεί μέσα σε ένα λεξικό γιά το "ρεμπέτικο":

(συνεχίζεται)